Qlobal nostalji dalğası bütün dünyanı bürüyüb. Populyar mədəniyyətdə açıq-aşkar 80-ci illərin təsiri olsa da, maraqlısı odur ki, iqtisadiyyat və xarici siyasətdə də oxşar təsir müşahidə olunur.

Yəni həqiqətən belədir? Bu nəticəyə necə gəlirik?

ABŞ-da inflyasiya son 40 ildə ən yüksək həddə çatıb. İngiltərədə də belədir. Eynilə, Türkiyə son 40 ildə (1994 və 2022) ikinci dəfədir ki, belə yüksək inflyasiya ilə üzləşir.

Adı ABŞ-da 80-ci illər siyasətinin ən parlaq siması olan Ronald Reyqandan gələn Reyqanizmin qayıdışı ilə bağlı arqumentlər ekspertlər tərəfindən yazılır. Həmin dövrə nəzər salsaq görərik ki, ABŞ-da artan cinayət nisbətləri və staqflyasiya (durğunluq və ya tənəzzül) ilə bir sosial dəyişiklik hökm sürür.

70-ci illərin sonlarına doğru ABŞ tarixi inflyasiya dövrünü yaşayarkən 81-89-cu illər arasında prezident olan Ronald Reyqan sonradan “Reaqanomika” adlandırılacaq iqtisadi model çərçivəsində inflyasiyanı aşağı saldı.

Bu modelin tərəfdarları staqflyasiyanın aradan qaldırılması, inflyasiyanın aşağı düşməsi, güclü ÜDM artımı və sahibkarlıq inqilabının doğulmasını vurğulasalar da, tənqidçilər gəlir bərabərsizliyinin sürətlə artmasına və xarici borcun üç dəfə artmasına işarə edirlər. Bununla belə, bütün 80-ci illərə damğasını vuran, “Böyük tənəzzül” kimi xarakterizə edilən proses ABŞ, Böyük Britaniya və bir çox Qərbi Avropa ölkələrində aztəminatlı insanların vəziyyətinin xeyli pisləşməsinə səbəb oldu.

Eyni zamanda, 70-ci illərdə İngiltərədə inflyasiya ən yüksək həddə çatanda Marqaret Tetçer sərt siyasəti ilə xilaskar oldu. İnflyasiya ilə mübarizə vədi ilə vəzifəyə gələn Tetçer faiz dərəcələrini artırarkən dövlət xərclərini ciddi şəkildə kəsdi. İstehsal və ixracata ziyan vurmaq hesabına bu yolla gedən ölkədə inflyasiya aşağı düşərkən, işsizlik kəskin şəkildə artdı.

O zaman bütün dünyada enerji qiymətlərinə təsir edən enerji böhranı var idi. Qiymətlər artdıqca şirkətlərin xərcləri artdı ki, bu da müntəzəm qiymət artımlarına səbəb oldu.

İran-İraq müharibəsi, Sovet-Əfqan müharibəsi, Livan-İsrail münaqişələri və ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Livanı məhv etməsi, Böyük Britaniya və Argentina arasında Folklend müharibəsi, eləcə də sui-qəsdlər onilliyin mühüm böhranlarındandır. Eyni zamanda,  Çernobıl hadisəsi də bu onillikdə baş verdi. Nəhayət, bu dövr SSRİ-nin və Şərq blokunun parçalanması və Almaniyanın yenidən birləşməsi ilə başa çatdı.

Dünyanın hansı problemləri yaşayacağı məlum deyil. 80-ci illərin problemləri ilə günümüzün problemləri arasında oxşarlıqlar tapılsa da, dövrün öz dinamikası olduğu aydındır.

DataTrek Araşdırmasının həmtəsisçisi Nicholas Colas fərqlərin və oxşarlığın pul siyasətlərinə təsiri haqqında deyir ki, "Pul siyasəti vacibdir, lakin FED-in nəzarətindən kənar amillər də var". (Haber Global)