Türkiyənin ən sakit və qədim şəhərlərindən biri olan İspartanın 266 min əhalisi var.

Amma hər il bu şəhərə yüz minlərlə turist gəlir. Dünya səyyahları İspartanı “göllər arasındakı cənnət” adlandırır. Tarixi qədim olan İspartada çoxsaylı qədim tikili mövcuddur.

İspartada ilk insanın məskunlaşması miladdan öncəyə təsadüf edir. Bölgənin məskunlaşma tarixi paleolit ​​(Köhnə Daş) dövrü ilə başlayır. Eramızdan əvvəl 2000-ci illərdə Pisidiya bölgəsi Luvi və Arzava icmalarının məskunlaşdığı ərazi idi. Hetlər siyasi bir güc olaraq meydana çıxdıqdan sonra bölgə ilə maraqlandılar, lakin əsrlər boyu davam edən qarşıdurmalara baxmayaraq, Arzava ölkəsi üzərində qəti suverenlik qura bilmədilər.

Eramızdan əvvəl 1200-cü illərdə Balkanlardan “Egey köç tayfaları” adlanan icmalar gələrək Anadolunun siyasi quruluşunu tamamilə dəyişdirməklə yanaşı, Arzava Konfederasiyasının siyasi varlığına son qoyur. Bu icmaların ən əhəmiyyətlisi olan Frigiyalılar eramızdan əvvəl 8-ci əsrdən sonra yavaş-yavaş güclərini itirir və eramızdan əvvəl 690-cı ildə Lidiya dövləti qurulur. Sonralar Kimmerlər-Sapardaylar davamlı basqınlarla lidiyalıları çox çətin vəziyyətə salsalar da, İsparta bölgəsində uzunmüddətli oturuşmuş hakimiyyət qura bilmir. Bölgə eramızdan əvvəl 546-cı ildə farsların hakimiyyəti altına keçir, 334-cü ilə qədər onların hakimiyyəti altında qalır.

Bu tarixdən sonra Makedoniyalı İskəndər bölgədə hökmranlığı başlayır. Helenistik dövrdə Minassos diqqətəlayiq bir yaşayış məntəqəsi olaraq qəbul olunurdu. Eramızdan əvvəl 323-cü ildə Makedoniyalı İskəndərin ölümündən sonra İsparta 190-cı ildə Perqam krallığının, Selevkilərin və nəhayət Romalıların hakimiyyəti altında giri. Roma hakimiyyəti eramızın 395-ci ilinə qədər davam etdi. Bizans hakimiyyəti 395-ci ildə başladı və 1204-cü ilə qədər, Səlcuqlar Qərbi Anadolu üzərində nəzarəti ələ keçirrəndən sonra başa çatdı. Roma hakimiyyəti altında olan İspartanın mühüm məskunlaşma mərkəzləri Bayat (Selvecia Sidera), Uluborlu (Apollonia), Yalvaç (Antiokheia), Sütçülər (Sağrak-Adada), Şarkikaraağaç (Neopolis) və Gelendost (Debenae) idi. 395-ci ildə Roma imperiyası ikiyə bölündükdən sonra VII-ci ildə Isparta Bizans imperiyasına birləşdirildi.

Orta əsrlərdə İslam dövlətləri ilə Bizanslılar arasında gedən müharibələrdə İsparta və ətrafı fəal rol oynayıb. 774-cü ildə Abbasilər dövründə güclü ərəb ordusu İspartanı ələ keçirə bilsə də, Bizans qoşunları bir müddət sonra şəhəri geri aldı. İslam dövlətlərinin Anadoluya basqınları 10-cu əsrə qədər davam etdi. VIII əsrin əvvəllərində qısa müddət ərzində Abbasilərin hakimiyyətinə keçən şəhərin adı ərəb mənbələrində Sabart kimi keçir.

Səlcuq tarixçisi İbn Bibi İsparta qalasının və vilayətinin Anadolu Səlcuqlu Sultanı III tərəfindən tikildiyini bildirib. 1204-cü ildə Kılıç Arslanın dövründə Səlcuqlular tərəfindən fəth edildiyi yazılır.

İspartanın mərkəzində Səlcuqlulardan günümüzə qədər gəlib çatan ən qədim Səlcuqlu əsəri olan Ulu Məscidi 1299-cu ilə aiddir.

İsparta bölgəsi 1300-cü ildə Hamitoğullarının hakimiyyəti altına keçir. 1374-cü ildə edilən müqavilə ilə Hamitoğlu Kəmaləddin Hüseyn bəy 80 min qızıl pul qarşılığında Eğirdir, Karaağaç, Beyşehir, Seydişehir və Yalvaçla birlikdə İspartanı Osmanlıya verir.

Şəhərin niyə İsparta adlandırıldığı, adın haradan gəldiyi dəqiq məlum deyil. Bu mövzuda çoxlu araşdırmalar və rəylər var. Bu ehtimallar arasında “Barış” adı diqqət çəkir. Bu ad Hetitlər tərəfindən verilib, mənası “Bərəkət” deməkdir. Romalılar Pisidiya bölgəsinə hakim olduqdan sonra Barış adını öz dillərinə uyğunlaşdıraraq “Sbarita” adlandırıblar. Şəhər türklərin əlinə keçəndən sonra İsparta şəhərinə çevrilib, bu adla xatırlanıb.

İsparta dənizdən uzaq, lakin yaşıl və maviyə yaxın olan bənzərsiz bir şəhərdir. Göllər bölgəsinin bənzərsiz təbii gözəlliklərini tarixin zəngin irsi ilə birləşdirən İspartanın ticarət nişanı qızılgül və lavanda tarlalarıdır.

Türkiyənin ikinci ən böyük şirin su gölü olan Eğirdir Gölü İspartanın ziyarət edilməli yerləri siyahısında birinci yerdədir.