Ötən il Çin və ABŞ arasında ticarət dövriyyəsi təxminən 585 milyard dollara çatıb. ABŞ Çindən 440 milyard dollarlıq mal idxal edib, Çin isə ABŞ-dən 145 milyard dollarlıq mal alıb.

Beynəlxalq Valyuta Fondunun məlumatına görə, ABŞ və Çin birlikdə qlobal iqtisadiyyatın təxminən 43 faizini təşkil edir.

TNS hal-hazırda dünyanın iki iqtisadi nəhəngi arasında gedən “ticarət savaşı”nın digər ölkələrə təsiri ilə bağlı araşdırma materialını təqdim edir.

Çin dünyanın ən böyük istehsalçısıdır. O, daxili bazarda əhalisinin istehlak etdiyindən qat-qat artıq məhsul istehsal edir. Ölkə iqtisadiyyatında təqribən 1 trilyon dollarlıq istehsal profisiti var. Bu o deməkdir ki, o, dünyanın qalan hissəsindən idxal etdiyindən qat-qat çox mal ixrac edir.

Çində subsidiyalar və dövlət tərəfindən dəstəklənən firmalara verilən ucuz kreditlər istehsal xərclərini həqiqətən olması lazım olandan aşağı saxlayır. Əgər bu mallar ABŞ-yə daxil ola bilməsə, onların başqa ölkələrə “dempinq” olunma riski var.

Bu, istehlakçılar üçün imkanlar deməkdir, lakin bu ucuz malların daxil olacağı ölkələrdə əmək haqqı və məşğulluq belə balanssız rəqabətdən təsirlənə bilər.

Bir çox iqtisadçı Çin-ABŞ ticarət müharibəsinin nəticələrinin qlobal miqyasda hiss olunacağı və təsirin olduqca mənfi olacağı ilə razılaşır.

ABŞ-də yerləşən “The Conference Board” analitik mərkəzinin Çin üzrə baş məsləhətçisi Alfredo Montufar-Helu, Çinin geri çəkiləcəyini düşünməyin səhv olacağını söyləyib: “Belə bir addım təkcə Çini zəif göstərməyəcək, həm də ABŞ-yə daha çox tələb etmək üçün rıçaq verəcək”.

Tənəzzül qaçılmazdırmı?

ABŞ Prezidenti Donald Trampın əlavə rüsumları qlobal bazarlarda fırtına effekti yaradıb. Beləliklə, bu, qlobal tənəzzülə (iqtisadi daralma) doğru getdiyimiz anlamına gəlirmi?

Burada diqqət edilməli məqam odur ki, birjanın reaksiyası ilə real iqtisadiyyatın reaksiyası həmişə eyni olmaya bilər. Səhmlərin qiymətlərinin aşağı düşməsi heç də həmişə iqtisadi böhranın qaçılmaz olması demək deyil. Ancaq bəzən bu ikisi paralel olur.

Bazarlardakı böyük enişlər, indiki kimi, əsas şirkətlərin birjada gələcək mənfəətlərinin yenidən qiymətləndirilməsi deməkdir. Bazarlar başa düşüləndir ki, gömrük vergiləri ilə xərcləri artıracaq və mənfəət faizini azaldacaq. Bu o demək deyil ki, tənəzzül qaçılmazdır. Lakin ehtimallar, Trampın bir əsrdə görülməmiş bir tarif kampaniyasına başlamazdan əvvəl olduğundan daha yüksəkdir.

Tənəzzül iqtisadiyyatda bir hökumətin xərclədiyi və ixrac etdiyi hər şeyin iki ardıcıl üç aylıq dövr ərzində azaldığı bir vəziyyətdir.

Banklar iqtisadi sağlamlığın mühüm göstəricisi kimi qəbul edilir. Ancaq bu gün  bəzi ekspertlər bankların böyük problemlər üzləşdiyini deyir.  Digər xəbərdarlıq əlamətləri də əmtəə bazarından gəlir. Mis və neft qiymətləri də qlobal iqtisadiyyatın sağlamlığının göstəriciləri hesab olunur. Trampın tarif bombasını atdıqdan sonra hər ikisi 15 faizdən çox düşüb.

Bu günə qədər qlobal miqyasda tənəzzül çox olmayıb. 1930-cu illərdəki Böyük Böhran və Covid pandemiyası iqtisadiyyatlarda oxşar enişləri gördüyümüz üç nadir nümunələrdir.

Trampın tariflərinin bu miqyasda nəsə yaradacağı ehtimalı az olsa da, bir çox ekspertlər ABŞ, Böyük Britaniya və Avropa İttifaqı üçün tənəzzül ehtimalı ilə bağlı artan narahatlıqlarını ifadə edirlər.(BBC)