Hər il 1-7 Aprel - Ümumdünya Xərçənglə Mübarizə həftəsi kimi qeyd olunur.

Məlumdur ki, xəstəliyə tutulanların sayı ildən-ilə artır. Azərbaycanda da rəqəmlər ürəkaçan deyil. 

2023-cü ildə ölkədə bədxassəli şişlərlə bağlı ilk dəfə qoyulmuş diaqnozla 13 666 nəfər qeydə alınıb. 2000-ci ildə bu rəqəm 4 804 nəfər olub. Tibb müəssisələrində qeydiyyatda olanların sayı 2000-ci ildə 21 088 nəfər olduğu halda, 2023-cü ildə 69 435-ə çatıb.

Ən çox süd vəzinin, ağçiyər, bronx və traxeyanın, eyni zamanda mədənin, yoğun bağırsağın, qida borusunun xərçəngi ilə bağlı rəqəmlər önə çıxır.

Onu da qeyd edək ki, yenitörəmələrlə bağlı qeydiyyata alınanların sayı da sürətlə artır. Məsələn, 2022-ci ildə 14 932, 2023-cü ildə isə 18 462 nəfər yenitörəmələrlə bağlı qeydiyyata alınıb.

Xərçəng xəstəliyinin artmasında əsas hansı amillər rol oynayır və insanlar daha çox nələrə diqqət etməlidirlər?

Mövzu ilə bağlı TNS-ə danışan fitoterapevt Fuad Mahmudov bildirib ki, xərçəngin necə, nədən yarandığı konkret olaraq hələ ki, tapılmayıb: “Xərçəng xəstəliyinə hansı amillərin səbəb olduğu tam məlum deyil. Ortada olan sadəcə nəzəriyyələrdir ki, bunlardan ən birincisi düzgün qidalanmamaq, qida rejiminin doğru olmamasıdır. İnsanlar ilk növbədə düzgün qidalardan istifadə etmir, ikincisi isə necə gəldi, yeyirlər. “Fast-food”lar insan orqanizminə çox zərərlidir. Mədə-bağırsaq-həzm sistemi ağızdan başlayır. İbn Sina deyir ki, insanın xəstəliyi mədə-bağırsaqla, həzmlə bağlıdırsa, deməli o, qidanı ağzına qoyduğu andan səhvlərə yol verir. Çox vaxt insanlar gənc yaşlarında fikirləşmədən necə gəldi, qidalanırlar. Bəlkə də bunun zərərlərini o yaşda çox görmürdülər. Son illərdə isə artıq gənc yaşlarından müxtəlif fəsadlar başlayır. Əksəriyyət gənclər mədə-bağırsaqdan, köpdən şikayət edir. Əvvəlcə qastrit yaranır,  sonradan isə problemlər bədxassəli şişlərə qədər çevrilə bilər”.

Həkim onu da bildirib ki, yenitörəmələrin hamısı bədxassəli şişlər olmasa da, sonradan bədxassəli şişə çevrilmə ehtimalı da çoxdur: “Yenitörəmələr çox zaman xoşxassəli şişlər kimi başlayır. İnsanlar bu hallara diqqətsiz yanaşırlar. Nəticədə sonradan pis formaya çevrilə bilir”.

Fuad Mahmudovun sözlərinə görə, son illər tənəffüs yollarında olan bədxassəli şiş probleminin artmasında COVID-19-un da təsiri var: “COVİD-19 virusundan sonra rəqəmlərin bu cür artması təbiidir. Çünki virusun nədən qaynaqlandığı hələ də məlum deyil. Bu virusa yoluxan insanlar arasında nəinki xərçəng xəstəliyi, təzyiq, ürək-damar sistemində gözlənilmyən qüsurlar, müxtəlif fəsadlar yaranır. Ona görə də bu virusa yoluxanlaraa düzgün tövsiyə etmək lazımdır. Onların sağlamlığı bu virusdan təsirlənib. Buna görə də düzgün qidalanmaya, hər gün təmiz havada olmağa diqqət etməlidirlər”.

Həkim vurğulayıb ki, passiv həyat tərzi, qidaların kefiyyət problemi sağlamlığa zərbə vurur. Xərçəng kimi xəstəliklərin yaranmasına səbəb ola bilir: “İnsan qidalanmağa məcburdur. Bu gün mağazalarda satılan məhsulların keyfiyyət məsələsi sual yaradır. Eyni zamanda, içdiyimiz suların keyfiyyəti. Mağazalarda satılan suların təmiz, qeyd olunduğu mənbədən götürüldüyünə kim təminat verə bilər? Bir-iki dəfə içməklə heç bir ziyanı olmaya bilər. İllərlə bu cür sulardan istifadə edən və içdikləri suyun təmiz olduğuna inanan insanlar var. Marketlərdə saysız qida növləri var. Əksəriyyətinin gigiyenik sertifikatı yoxdur. Çoxunun saxlanma müddəti artırıla bilir. İnsanların hansısa texnika ilə bunu aydınlaşdırmaq imkanı yoxdur. Nəticədə toksik maddələr yavaş-yavaş insan orqanizmində toplanır və müəyyən vaxtdan sonra xəstəlik yaranır”.

Dünyada qadınlar arasında süd vəzi xərçənginin ən çox tüğyan etdiyini deyən həkim yenə qida amilini önə çəkir: “Qadınların heç birində problem qəflətən yaranmır. Xəstəlik əvvəldən əlamətləri göstərir. İnsanlar fikir vermir, müayinə olunmurlar. Xəstəlik gizli formaya keçə, bir müddət sonra başqa formada üzə çıxa bilir. Sonunda pis sonluqla bitə bilir. Hazırda yoğun bağırsaq şişləri çox yayılıb. Bu xəstəlik çox zaman qəbizliklə başlayır. Xüsusilə, bizim mühitdə yaşayan insanlar bu  diaqnozdan utanır. Qəbizliyi olduğunu görür, hətta bağırsaq çatlayır, qan axır, amma yenə də həkimə getmirlər. Bunun ayıb olduğunu düşünürlər. Nəticədə yavaş-yavaş bədxassəli şiş yaranır. İnkişaf etmiş ölkələrdə insanlar ildə iki dəfə müayinədən keçir. Bizdə isə bu ənənə formalaşmayıb. Hər bir insan öz orqanizminə qarşı diqqətli olmalıdır”.

Aygün