“Adi insanların yaxın qohum evliliyinin qadağan edilməsinə etirazını başa düşürəm. Çünki əsrlərdir, cəmiyyətdə “yaxşını niyə özgəsinə verməliyəm?” feodal düşüncəsi formalaşıb. Amma ciddi düşüncə sahiblərinin, maarifçilik aparan insanların bu məsələdə etirazını başa düşmək olmur”.

Bunu TNS-ə açıqlamasında tanınmış pediatr Vaqif Qarayev deyib.

Pediatrın sözlərinə görə, söhbət insan hüququnun qorunmasından gedirsə, uşaqların hüququnu da unutmaq olmaz: “Qadağanın insan hüquqlarına zidd olması, sevgi məsələsi önə çəkilir. Bəli, insan hüququ var. Bəs, əlil doğulan uşağın hüququnu kim qoruyacaq?

Əksər hallarda yaxın qan qohumlarından doğulan uşaqlarda əqli və fiziki qüsurlar olur. Hətta elə ailə var ki, bir neçə uşaqda problem var. İki patoloji gen birləşirsə, hər iki tərəf normal olmayan gen daşıyıcısıdırsa, dünyaya gələn uşaqda mütləq nəsə problem olacaq. İndiki nəsldə yoxdursa, gələcəkdə ortaya çıxacaq. Təbabət heç nəyi qadağan etmir. Elmin gəldiyi nəticədən, təcrübədən çıxış edərək tövsiyə verir”.

Vaqif Qarayev bildirib ki, indi dünyada ana bətnində uşaqlarda irsi genetik xəstəlikləri təyin etməyə çalışırlar: “Xəstəliklər aşkarlanır, bu barədə valideynə deyilir. Məsələn, talassemiya xəstəliyini də aşkarlamaq olur. Uşağı dünyaya gətirib-gətirməmək valideynin ixtiyarında qalır.

Ana bətnində olmasa da, yenidoğulmuşların daban testi (skrininqi) müayinəsi uşaqlarda irsi-genetik xəstəliklərin vaxtında aşkarlanması, müalicəsi üçün çox vacibdir. Daban testi bizdə də aparılır. Mukovissedoz, hipotireoz, fenilketonuriya, qalaktozemiya, adrenogenital sindrom, metobolik mübadilə pozğunluqlarının vaxtında aşkarlanması uşaqlarımızı gələcəkdə əqli və fiziki qüsurdan xilas edər. Əvvələr ilkin 6-7 xəstəliyin müayinəsi aparılırdı. İndi daha çox xəstəliyi yoxlamaq mümkündür. İrsi genetik xromosom xəstəliklərində əqli gerilik problemi ola bilir. Yəni, təkcə fiziki inkişafın yox, əqli inkişafın da geriliyini görürük.  Bu xəstəliklər tez üzə çıxasa, müalicə erkən başlasa, əksər hallarda effektli nəticə əldə etilir. Uşaqları əlillikdən xilas etmək olur.

Məsələn, indi autizm dünyada bir bəlaya çevrilib. Səbəbi də bilinmir. Sadəcə ehtimallar olur və sonra həmin fikir də qüvvədən düşür. Bir ara bu problemin peyvənddən qaynaqlandığını dedilər. Kökündən səhv fikir idi. Bəs, peyvənd olunmayan uşaqlarda problem niyə olur?”

Həkim bildirib ki, əslində əqli geriliyi olan uşaqlara autist deyilib keçilməsi qəbulolunmazdır: “Bizdə autizmi 3 yaşından sonra araşdırmağa başlayırlar. Əslində isə vaxtında uşaqda irsi genetik xromosom xəstəliyi ilə bağlı testlər aparılsa idi, problemin autizmdən yox, hansısa irsi xəstəlikdən qaynaqlandığı bilinərdi.

Sağlam uşaq sağlam valideyndən doğulur. Məsələn, sonsuzluğun səbəblərindən biri irsiyyətdi. Kişi sonsuzluğu daha çox artıb. Bizdə əksinə, bütün problemi qadınlarda görürlər. Nəsillikcə sonsuz olan ailələr var. Yəni, irsidir”.

Vaqif Qarayev genetik xromosom xəstəliyi müayinələrinin sığorta paketinə daxil olacağı təqdirdə, insanların bunu edəcəyinə əmin olduğunu deyib: “İrsi-genetik xromosom xəstəliyinin müayinələri sığorta paketinə salınsa, valideynlərin bunu edəcəyinə əminəm. Çünki bahalı analizlərdir. Amma hələ ki, bunu sığorta ilə etmirlər”.

Aygün