Xızır (Xıdır, Khidr) peyğəmbər İslam, xristianlıq və yəhudilikdə mistik və sirli bir şəxsiyyət kimi təsvir olunur.

O, əbədi həyat sahibi, hikmətli və Allahın xüsusi elm bəxş etdiyi bəndə hesab edilir. Xalq inanclarına görə, o, çətin vəziyyətdə olanlara kömək edən, dua edənlərin imdadına çatan, qiyamətə qədər yaşayacaq bir varlıqdır.

TNS bununla bağlı xarici mətbuatda yer alan araşdırmanı təqdim edir:

İslamda Xızır – Quranda adı açıq şəkildə çəkilməsə də, "Kəhf" surəsində Musa peyğəmbərlə görüşən, ona fövqəladə elm öyrədən bir şəxsdən söhbət açılır. Bu şəxs çox vaxt Xızır kimi qəbul edilir. O, hadisələrin batini (gizli) tərəfini anlayan, Allahdan xüsusi bilik alan bir bəndədir.

Xristian və Yəhudi inancında Xızır - Bəzi mənbələrdə İlyas peyğəmbərlə eyniləşdirilir və dənizçilərin, yolçuların qoruyucusu kimi qəbul edilir. O, müxtəlif dinlərdə mistik bir varlıq kimi təsvir olunur. Bəzi mənbələrdə Musa peyğəmbərlə yola çıxdğı və yolda gələcəyi dəyişdirməsi ilə bağlı hədislər yer alır.

Türk və İslam mifologiyasında Xızır  - Qışın bitməsi və baharın başlanğıcı ilə əlaqələndirilir. Türk mədəniyyətində Xıdır Nəbi və ya Xızır adı ilə tanınır. Bəzi mənbələrdə onun Novruz bayramı ilə bağlı olması barədə inanclar da mövcuddur.

Xızır peyğəmbər sağdırmı?

İslam alimləri arasında Xızırın hələ də sağ olub-olmaması ilə bağlı fərqli fikirlər var.

Bəzi alimlər hesab edir ki, Xızır hələ də sağdır və qiyamətə qədər müəyyən insanlara kömək edəcək. Ona Allah tərəfindən ölümsüzlük bəxş edildiyi düşünülür. Digərləri isə Xızırın vəfat etdiyini bildirirlər, lakin onun ruhani və ya metafizik mənada insanlara yardım etməyə davam etdiyi iddia olunur.

Sufilərdə Xızır bəzən mistik rəhbər və ya gizli müəllim kimi qəbul edilir. Onun çətin anlarda peyda olduğu və möminlərə kömək etdiyi söylənilir.

Xızır peyğəmbərin xüsusiyyətləri

Ölümsüzlük və uzunömürlülük – Xızırın "həyat suyu" içdiyi və buna görə də ölümsüz olduğu deyilir.

Mistik biliklərə sahib olması – O, Allah tərəfindən xüsusi bilik verilmiş bir şəxsdir.

Görünməz köməkçi olması – İnanclara görə, çətin vəziyyətdə olan insanlara Xızır yardım edir.

Xızır peyğəmbərlə bağlı xalq inancları

Xalq arasında "Kim Xızırla qarşılaşsa, onun duası qəbul olunar" kimi inanclar var.

Bəzi sufilər dua edərkən Xızırdan yardım diləyirlər.

Xızırın yaşadığı yerlər dəniz kənarları, yaşıl çəmənliklər və sirli yerlər kimi təsvir edilir.

Xızır peyğəmbərin hələ də sağ olub-olmaması bir sirr olaraq qalır. Onun mövcudluğu və təsiri əsasən inanc məsələsidir. İstər real insan, istərsə də mistik simvol kimi qəbul edilsin, Xızır peyğəmbər əsrlər boyu insanların inancında və mədəniyyətində mühüm rol oynayıb.

Zarufa